Mối liên hệ giữa thuốc trừ sâu và chất lượng không khí

Năm 1990, Hiệp hội các Trung tâm Kiểm soát Chất độc Hoa Kỳ (CDC) báo cáo rằng khoảng 79.000 trẻ em có liên quan đến ngộ độc hoặc phơi nhiễm thuốc trừ sâu thông thường trong gia đình. Thuốc trừ sâu là sản phẩm được sử dụng trong nông nghiệp, nâng cao năng suất, tuy nhiên việc lạm dụng thuốc trừ sâu gây ra nhiều ảnh hưởng xấu tới môi trường, đặc biệt là chất lượng không khí. Vậy tại sao thuốc trừ sâu lại khiến chất lượng không khí ngày càng trở nên tồi tệ? 

Thuốc trừ sâu là gì?

Thuốc trừ sâu (thuốc bảo vệ thực vật) là các hợp chất hóa học được sử dụng trong ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, y tế và gia đình. Thuốc trừ sâu được sử dụng để chống côn trùng bao gồm thuốc diệt trứng và thuốc diệt ấu trùng giúp bảo vệ, ngăn ngừa, phòng trừ và tiêu diệt các đối tượng có thể gây hại đến cây trồng, lâm sản. 

Việc sử dụng thuốc trừ sâu giúp bảo vệ mùa màng, gia tăng năng suất, sản lượng nông-lâm nghiệp. Nhưng lại làm thay đổi hệ sinh thái bao gồm đất, nước, không khí, làm biến đổi các thành phần tự nhiên và gây hại cho sức khỏe con người, động vật. Thuốc trừ sâu tích tụ lại trong chuỗi thức ăn gây ra hiện tượng ngộ độc ở người, giảm sức đề kháng và bào mòn dạ dày vì chất hóa học trong thuốc rất mạnh, độc hại.

Mức tiêu thụ thuốc trừ sâu trong nông nghiệp trên toàn thế giới từ năm 1990 đến năm 2020 (tính bằng triệu tấn)

Theo dữ liệu thống kê từ Statista, mức tiêu thụ thuốc sâu trên thế giới tăng mạnh trong giai đoạn 1990 – 2020, và đỉnh điểm lên tới hơn 2.75 triệu tấn/ năm. Trong đó, các nước Châu Á chiếm khoảng 53% lượng thuốc sâu (BVTV – Bảo vệ thực vật) tiêu thụ trong năm 2016. Trung Quốc là nước dẫn đầu với khoảng 1.400.000 tấn, theo sau là Mỹ, Brazil với lần lượt là 406.603 và 210.057 tấn. 

Theo dữ liệu nghiên cứu của Cục Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA), 75% hộ gia đình ở Hoa Kỳ đã sử dụng ít nhất một sản phẩm thuốc trừ sâu trong nhà trong năm qua. Các sản phẩm được sử dụng thường xuyên nhất là thuốc diệt côn trùng và thuốc khử trùng.

 Một nghiên cứu khác cho thấy rằng 80% mọi người tiếp xúc với thuốc trừ sâu xảy ra trong nhà và mức độ có thể đo được của hàng chục loại thuốc trừ sâu đã được tìm thấy trong nhà. Điều này chứng minh rằng thuốc trừ sâu đã làm thay đổi chất lượng không khí một cách nghiêm trọng, đặc biệt là không khí trong nhà – không gian mà mọi người tiếp xúc trực tiếp nhiều nhất. 

Tại sao thuốc trừ sâu ảnh hưởng đến chất lượng không khí?

Theo Tổ chức Y tế Thế Giới (WHO), thuốc trừ sâu một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do tự đầu độc và gánh nặng này được cảm nhận một cách không tương xứng ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Việc lạm dụng và xử lý thuốc trừ sâu không đúng cách khiến chất lượng không khí trở nên tồi tệ, không chỉ không khí ngoài trời mà cả không khí trong nhà cũng bị ảnh hưởng rất. 

Thuốc trừ sâu chứa chất organophosphates độc hại

Organophosphate là một loại thuốc trừ sâu phổ biến. Theo nghiên cứu của Hiệp hội các Trung tâm Kiểm soát Chất độc Hoa Kỳ (CDC) về bệnh bạch cầu ở trẻ em, mức độ chất chuyển hóa organophosphate cao. Một số nghiên cứu ở người lớn và trẻ em đã liên kết việc tiếp xúc với organophosphate với ung thư hạch và bệnh bạch cầu. 

Nhìn chung, việc sử dụng thuốc trừ sâu tại nhà có liên quan đến các bệnh ung thư ở trẻ em như sarcoma mô mềm, bệnh bạch cầu và ung thư não. Việc organophosphate tồn tại trong chất lượng không khí làm suy giảm sức khỏe trẻ nhỏ (đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi). 

Organophosphate có trong thuốc trừ sâu 

Viện Ung thư quốc gia Mỹ đã ghi nhận một số bệnh ung thư ở trẻ em tại Mỹ đã và đang tăng lên gần 1% mỗi năm trong vòng nhiều thập kỷ gần đây. Một nghiên cứu mới đây tại Mỹ kết luận rằng mỗi ngày, hơn 1 triệu trẻ em Mỹ ở độ tuổi 5 và dưới 5 có thể tiếp xúc với các loại thuốc diệt côn trùng chứa organophosphate ở nồng độ vượt mức an toàn cho phép theo quy định của Cơ quan Nông nghiệp Mỹ (USDA)

Báo cáo cũng đã kết luận rằng việc sử dụng thuốc diệt côn trùng chứa organophosphate tại nhà đã làm tăng lên những rủi ro cho trẻ sơ sinh và trẻ em đang tuổi tập đi. Bởi organophosphate lan tỏa trong không khí làm chất lượng không khí kém đi, khi trẻ em tiếp xúc quá nhiều sẽ gây đến những bệnh lý liên quan đến bạch cầu và tăng nguy cơ dẫn đến các bệnh về đường hô hấp.

Thuốc trừ sâu chứa chất gây ô nhiễm không khí nguy hiểm (HAP) và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC)

Thuốc trừ sâu phát ra các chất ô nhiễm như chất gây ô nhiễm không khí nguy hiểm (HAP) và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC). VOC điểm sôi rất thấp và dễ dàng được giải phóng thành dạng hơi hoặc khí từ những sản phẩm có chứa chúng. Một số hợp chất VOC thường gặp bao gồm formaldehyd, benzen, perchloroethyene…và được sinh ra từ thuốc sâu. Khi lạm dụng quá mức thuốc sâu (BVTV), VOC và HAP được giải phóng và hòa trộn trong không khí làm chất lượng không khí trong nhà bạn bị ô nhiễm. 

Hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC) gây ô nhiễm không khí 

Việc hít thường xuyên những tạp chất độc hại này gây ra những bệnh về đường hô hấp và ngộ độc không khí nặng nề. Đặc biệt việc thuốc trừ sâu có trong không khí làm ảnh hưởng rất lớn ở trẻ nhỏ khiến bé chậm phát triển, giảm sức đề kháng, nguy cơ mắc các bệnh về về phổi cao.

Thuốc trừ sâu chứa gốc clo ổn định, khó phân hủy 

Thuốc trừ sâu làm giảm chất lượng không khí ngoài trời và tăng khả năng tiếp xúc của con người thông qua các hợp chất độc hại. Một vài thuốc trừ sâu (BVTV) gốc clo như dichlorodiphenyltrichloroethane (DDT), hexachlorohexane (HCH), endosulfan rất ổn định trong môi trường, khó phân hủy nên sẽ tồn đọng trong môi trường.

Do đặc tính khó tan trong nước và có khuynh hướng gắn kết nên dễ dàng xâm nhập vào môi trường gây ra sự mất cân bằng sinh học. Các hợp chất hóa học độc hại này có thể tồn tại trong môi trường từ vài tháng đến vài năm và tích tụ sinh học để đạt đến ngưỡng độc hại nhất của chúng. Việc tích tụ trong thời gian dài và lạm dụng quá mức này làm mất đi sự cân bằng hệ sinh thái và sự đa dạng sinh học ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng không khí. 

Thuốc sâu được gió phân tán ra mọi vùng trong không khí 

Phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên môi trường như oxy, ánh sáng mặt trời, gió, nhiệt độ, độ ẩm, hoạt tính của đất, loại đất,…mà hợp chất độc hại gốc clo được phát tán đi rất ra. Tạp chất hóa học từ thuốc trừ sâu hòa vào không khí tạo ra một mùi rất khó chịu và nhờ gió mà nó được phát tán qua các vùng khác, theo mọi loài sinh vật đi khắp nơi. Chính bởi sự hòa trộn vào không khí và lan tỏa của gió gây ra khả năng tiếp xúc với con người tăng cao và khiến chất lượng không khí nhiễm hóa chất độc hại. 

Ảnh hưởng của thuốc trừ sâu đến chất lượng không khí 

Viện Hàn lâm Khoa học quốc gia Mỹ (NAE) đã cảnh báo: “Sự phơi nhiễm với các hợp chất độc hại cho hệ thần kinh ở nhiều mức độ được tin rằng an toàn đối với người trưởng thành có thể dẫn đến hậu quả làm giảm khả năng của não bộ nếu sự phơi nhiễm diễn ra trong thời gian mang thai và thời kỳ niên thiếu.” Thuốc sâu khiến chất lượng không khí ngày càng tệ và làm giảm chất lượng cuộc sống của con người. 

Thuốc trừ sâu làm giảm chất lượng không khí ngoài trời, tăng khả năng tiếp xúc với con người

Thuốc trừ sâu làm giảm chất lượng không khí ngoài trời và tăng khả năng tiếp xúc của con người thông qua các hợp chất độc hại. Thuốc trừ sâu (BVTV) gốc clo như dichlorodiphenyltrichloroethane (DDT), hexachlorohexane (HCH), endosulfan ,.. đây là những tạp chất rất có hại cho môi trường, không chỉ chất lượng không khí bị ô nhiễm mà nguồn nước bề mặt cũng có thể bị ô nhiễm trầm trọng.

Thuốc trừ sâu khiến chất lượng không khí ô nhiễm 

Các loại thuốc trừ sâu chứa organophosphate, kết hợp các acetylcholinesterase và các cholinesterases, làm vỡ các xung thần kinh, giết hại côn trùng hay cản trở khả năng thực hiện các chức năng thông thường của nó. Organophosphate có tác dụng rất mạnh, không chỉ làm chất lượng không khí suy giảm mà còn gây ra các bệnh liên quan tới bạch cầu, máu đối với trẻ em. 

Đặc biệt với nước ta với ¾ diện tích là đồi núi, nông nghiệp làm chủ đạo, việc bảo vệ sản lượng, chất lượng, năng suất của nông – lâm sản rất là quan trọng.  Với diện tích gieo trồng lúa khoảng 7.790.000 hecta, chiếm diện tích nông nghiệp lớn nhất trong toàn nước. Diện tích đất nông nghiệp cao 75% (2016), Việt Nam đã sớm sử dụng thuốc trừ sâu (BVTV) cho việc cải thiện năng suất mùa vụ kể từ những năm 1960. Việc tiếp xúc thuốc trừ sâu từ rất sớm và sử dụng thời gian lâu dài khiến thành phần tự nhiên trong không khí bị thay đổi đáng kể.

Lạm dụng thuốc sâu trong sản xuất làm tình trạng ô nhiễm trở nên báo động 

Theo một nghiên cứu mới do các nhà nghiên cứu tại Viện Hóa học, Viện Công nghệ Môi trường (Viện Hàn lâm KH&CN) và các nhà khoa học trường Đại học Kitakyushu, Sophia (Nhật Bản), trong bầu khí quyển của Hà Nội có 19 loại thuốc trừ sâu, trong đó lần đầu phát hiện 16 chất mới chưa được ghi nhận trong các nghiên cứu tương tự. Sự phơi nhiễm liên tục của thuốc trừ sâu trong không khí cùng với khói bụi từ các ngành nghề, các hợp chất độc hại trong môi trường khiến chất lượng không khí toàn cầu ảnh hưởng nghiêm trọng, có thể gây đến tử vong.

Thuốc sâu thường xâm nhập vào không khí và tiếp xúc với con người qua da, miệng, mắt, thở. Thuốc sâu có trong không khí, con người dễ dàng mắc các bệnh liên quan đến đường hô hấp, gây độc cho hệ thần kinh, khả năng sinh sản ảnh hưởng, sự trao đổi đất, phát triển và khả năng ung thư cao. Đặc biệt do thói quen, một số người khi sử dụng hết thuốc, thường có xu hướng vứt bừa bãi những vỏ bao bì chứa thuốc hoặc các chai lọ bằng thuỷ tinh, có khả năng gây thương tích cho con người và gia súc.

Thuốc trừ sâu gây ô nhiễm không khí trong nhà ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người

Thuốc trừ sâu không chỉ gây ô nhiễm môi trường không khí ngoài trời mà ngay cả trong nhà, chất lượng không khí cũng bị suy giảm ở mức báo động. Theo dữ liệu thống kê của WHO, ô nhiễm không khí cả ở bên ngoài và trong nhà gây ra khoảng 7 triệu ca tử vong hàng năm trên toàn cầu. 

Sử dụng thuốc trừ sâu để diệt trừ côn trùng trong gia đình 

Lượng thuốc trừ sâu được tìm thấy trong các hộ gia đình dường như lớn hơn mức có thể giải thích được do việc sử dụng thuốc trừ sâu gần đây ở những hộ gia đình là rất cao. Những nguồn có thể lây nhiễm thuốc sâu làm giảm chất lượng không khí trong nhà bao gồm: ô nhiễm không khí từ bên ngoài, việc sử dụng thuốc BVTV của gia đình hoặc các thùng chứa thuốc BVTV.

Đánh giá nguy cơ sức khỏe do độc tính và khả năng phơi nhiễm thuốc trừ sâu cho thấy: con người tiếp xúc lâu dài với thuốc trừ sâu độc tính vừa phải có nguy cơ bị ảnh hưởng đến sức khỏe nhiều hơn so với tiếp xúc ít với thuốc trừ sâu độc tính cao. Khi tiếp xúc quá lâu trong thời gian dài, không gian trong nhà có thể ô nhiễm trầm trọng và tình trạng sức khỏe của bạn cũng yếu dần đi.

Các hộ gia đình thường sử dụng thuốc trừ sâu trong việc: diệt trừ cỏ dại, bảo vệ cây trồng, diệt trừ côn trùng (thuốc trừ sâu),..Việc sử dụng nhiều thuốc BVTV trong gia đình khiến chất lượng không khí chứa nhiều tạp chất gây độc hại. Thông thường chúng ta thường ở trong nhà từ 12-15 tiếng/ ngày, chính bởi vậy chất lượng không khí ở mức không an toàn khiến sức khỏe dễ dàng nhiễm bệnh. 

Thuốc trừ sâu phát ra các chất ô nhiễm như chất gây ô nhiễm không khí nguy hiểm (HAP) và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC). Theo báo cáo của Hiệp hội các bệnh về phổi ở Mỹ (American Lung Association), VOC ảnh hưởng đến phổi và đường hô hấp, làm các cơ bị yếu đi. Khi ở mức cao hơn mức phơi nhiễm nhất định, một số VOC có thể gây ung thư và tổn thương hệ sinh sản. Một số hóa chất được tìm thấy trong những dòng sơn không tốt đã gây tác hại xấu đến thai nhi.

Sức khỏe ảnh hưởng khi ô nhiễm không khí trong nhà 

Ngoài ra khi tiếp xúc quá lâu với không khí nhiễm chất độc hại từ thuốc sâu có thể gây ra các bệnh về mắt như kích ứng mắt, mũi và cổ họng, tổn thương hệ thần kinh trung ương và thận, tăng nguy cơ ung thư. Việc phơi nhiễm mãn tính với một số loại thuốc trừ sâu có thể dẫn đến tổn thương gan, thận, nội tiết và hệ thần kinh, giảm sức đề kháng của cơ thể, tăng khả năng tử vong cao.

Thuốc trừ sâu (BVTV) là hợp chất độc hại gây tình trạng sức khỏe suy yếu ở người và làm chất lượng không khí bị ô nhiễm. Chúng ta nên sử dụng liều lượng thuốc sâu hợp lý và phù hợp để giảm thiểu những tác hại đến môi trường và bảo vệ sức khỏe toàn cầu. 

Tìm hiểu và cập nhật những thông tin mới nhất về không khí tại đây.

THAM KHẢO

[1] US EPA, OAR. “Pesticides’ Impact on Indoor Air Quality.” US EPA, 15 Aug. 2014, www.epa.gov/indoor-air-quality-iaq/pesticides-impact-indoor-air-quality.

[2] —. “Pesticide.” Wikipedia, Wikimedia Foundation, 9 Apr. 2019, en.wikipedia.org/wiki/Pesticide.

[3] —. “Chemical Safety: Pesticides.” Www.who.int, 26 Oct. 2020, www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/chemical-safety-pesticides.

[4] “Air Pollution in Vietnam.” Www.who.int, www.who.int/vietnam/vi/health-topics/air-pollution.

[5] CDC. “Fallon Nevada: FAQs: Organophosphates | CDC HSB.” Www.cdc.gov, www.cdc.gov/nceh/clusters/fallon/organophosfaq.htm.

[6] Kubiak, R, et al. PESTICIDES in AIR: CONSIDERATIONS for EXPOSURE ASSSESSMENT Report Prepared by the FOCUS Working Group on Pesticides in Air (FOCUS Air Group). 2008.

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to Top