Các bệnh liên quan đến vấn đề tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Việc phòng chống bệnh tim mạch hầu hết chỉ được tập trung vào việc kiểm soát huyết áp, mức cholesterol, các lựa chọn lành mạnh về chế độ ăn uống, tập thể dục và tránh khói thuốc thụ động. Tuy nhiên, bằng chứng chỉ ra rằng các chất ô nhiễm không khí cũng góp phần gây ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí gây tử vong cho hệ thống tim mạch.
Hiểu về bệnh tim mạch
Thuật ngữ “bệnh tim mạch” đề cập đến một số loại bệnh liên quan đến tim, phổ biến nhất ở Hoa Kỳ là bệnh động mạch vành (CAD), bệnh ảnh hưởng lưu lượng máu đến tim. Lưu lượng máu giảm có thể gây ra cơn đau tim.
Đôi khi bệnh tim có thể “im lặng” và không được chẩn đoán cho đến khi một người gặp các dấu hiệu hoặc triệu chứng của cơn đau tim, suy tim hoặc rối loạn nhịp tim. Khi cơn đau tim xảy ra, các triệu chứng có thể bao gồm:
- Đau tim: Đau hoặc khó chịu ở ngực, đau lưng trên hoặc cổ, khó tiêu, ợ chua, buồn nôn hoặc nôn, cực kỳ mệt mỏi, khó chịu phần trên cơ thể, chóng mặt và khó thở.
- Rối loạn nhịp tim: Cảm giác rung rinh ở ngực (đánh trống ngực).
- Suy tim: Khó thở, mệt mỏi, sưng bàn chân, mắt cá chân, cẳng chân, bụng hoặc tĩnh mạch cổ.
Huyết áp, cholesterol trong máu cao và hút thuốc lá là những yếu tố nguy cơ chính gây ra bệnh tim. Khoảng một nửa số người ở Hoa Kỳ (47%) có ít nhất một trong ba yếu tố nguy cơ này (theo CDC). Một số tình trạng y tế và lối sống khác cũng có thể khiến mọi người có nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn, bao gồm:
- Bệnh tiểu đường
- Thừa cân và béo phì
- Chế độ ăn uống không lành mạnh
- Không hoạt động thể chất
- Sử dụng rượu quá mức
Ô nhiễm không khí và vấn đề về tim mạch
Tuy nhiên, đã có rất nhiều nghiên cứu chỉ ra ô nhiễm không khí cũng là một nguyên nhân gây ra các bệnh tim mạch. Cho dù bạn sống ở một thành phố thường xuyên có dự báo về sương mù hay ở một nơi ít dân cư hơn, các hạt ô nhiễm nhỏ trong không khí có thể dẫn đến các vấn đề lớn cho tim mạch.
Ô nhiễm không khí có thể đến từ hoạt động giao thông, nhà máy, phát điện, cháy rừng hoặc nấu ăn bằng bếp than/củi. Một trong những nguồn ô nhiễm thông thường trong nhà là hút thuốc lá – một mối nguy hiểm cho người hút và những người xung quanh.
“Có rất nhiều thứ trong không khí. Một số là tự nhiên, một số là do con người tạo ra.”Russell Luepker, M.D., bác sĩ tim mạch và giáo sư Mayo tại Trường Y tế tại Đại học Minnesota cho biết “Tất cả chúng ta đều tiếp xúc với ô nhiễm không khí ở một mức độ nhất định.”
Ô nhiễm không khí gây ra các vấn đề về tim mạch
Tiến sĩ Luepker cho biết tác động ngắn hạn cấp tính của ô nhiễm không khí có xu hướng tấn công những người cao tuổi hoặc đang phải chống chọi với bệnh tim. Ví dụ, một người nào đó bị xơ vữa động mạch hoặc tích tụ chất béo trên lớp lót bên trong của động mạch, sẽ gặp rắc rối ngay lập tức khi các chất ô nhiễm không khí tạo ra các mảng bám trong mạch máu bị vỡ, gây ra một cơn đau tim.
Các nghiên cứu đã chỉ ra sự gia tăng số ca tử vong và nhập viện khi có nồng độ khói bụi cao ở Los Angeles, và nghiên cứu chỉ ra rằng điều này cũng xảy ra ở các quốc gia khác, Tiến sĩ Luepker nói.
Ô nhiễm không khí cũng được cho là có tác động gây viêm tim, gây ra các vấn đề tim mạch mãn tính. Các nhà nghiên cứu y tế đặc biệt quan tâm đến các hạt ô nhiễm nhỏ hơn 2,5 micron (thường liên quan đến quá trình đốt cháy nhiên liệu). Các hạt ô nhiễm này rất nhỏ và dễ dàng xâm nhập vào cơ thể con người hơn. Sau đó, chúng bắt đầu gây kích ứng phổi và các mạch máu xung quanh tim. Dữ liệu cho thấy rằng theo thời gian các chất ô nhiễm không khí làm trầm trọng thêm hoặc tăng quá trình bệnh tật trong động mạch.
Giải pháp phòng tránh ô nhiễm không khí cho những người mắc bệnh tim mạch
Kiểm soát ô nhiễm không khí
Tại không gian sống, chúng ta nên ngừng đốt lò sưởi hoặc nấu nướng bằng than/củi bởi những hoạt động này sản sinh ra một lượng hạt ô nhiễm không khí rất lớn. Những hạt bụi mịn này sẽ gây ra nhiều loại bệnh, đặc biệt là bệnh tim mạch. Chính vì thế, việc duy nhất chúng ta có thể làm để kiểm soát ô nhiễm không khí trong nhà là ngừng sử dụng các vật dụng đốt nhiên liệu cháy.
Nhiên liệu cháy gây ra ô nhiễm không khí
Hạn chế phơi nhiễm ô nhiễm không khí
Tránh cư trú gần các tuyến đường sầm uất, trong khu đô thị (đặc biệt trong giờ cao điểm), và trong các khu công nghiệp. Khi có khói trong không khí từ gỗ bếp, lò sưởi, thảm thực vật đang cháy, hoặc cháy rừng, hãy di tản ra những vùng an toàn.
Ngoài ra, bạn nên lập kế hoạch cho những hoạt động ngoài trời vào thời điểm thích hợp.
- Tránh tập thể dục gần những con đường đông đúc hoặc khu công nghiệp.
- Khi mức độ hạt ở ngoài trời không tốt cho sức khỏe, hãy trì hoãn hoạt động của bạn cho đến khi không khí sạch hơn hoặc chuyển hoạt động vào trong nhà nếu có thể.
Tập thể dục thường xuyên là việc quan trọng để duy trì sự khỏe mạnh, đặc biệt nếu bạn bị bệnh tim. Bằng cách điều chỉnh thời gian và địa điểm bạn tập thể dục, bạn có thể có một lối sống lành mạnh hơn và giảm nguy cơ mắc các vấn đề về tim hoặc đột quỵ do ô nhiễm không khí gây ra.
Hạn chế ra ngoài khi ô nhiễm không khí ở mức cao
Nếu bạn bị bệnh tim hoặc đã từng bị đột quỵ, hãy hỏi ý kiến bác sĩ về những cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe khi chất lượng không khí không tốt. Nếu bạn có nguy cơ mắc bệnh tim hoặc đột quỵ và muốn lên kế hoạch tập thể dục nhiều hơn bình thường, bạn nên thảo luận điều này với bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn.
Xử lý nguồn ô nhiễm không khí
- Lưu thông không khí trong nhà: Nếu không khí bên ngoài nhà bạn ô nhiễm hơn không khí trong nhà, thì việc mở cửa sổ thực sự có thể làm tăng ô nhiễm không khí trong nhà. Tùy thuộc vào nguồn ô nhiễm không khí trong nhà, mở cửa bên trong có thể là một phương pháp thông gió tốt hơn. Lắp đặt hệ thống HVAC (Hệ thống sưởi ấm, thông gió và điều hoà không khí) cũng là một giải pháp hiệu quá để luân chuyển luồng không khí trong nhà được Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) khuyên dùng.
- Sử dụng máy lọc không khí: Máy lọc không khí được chứng minh có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ bởi loại thiết bị này có khả năng xử lý các tác nhân gây ô nhiễm không khí trong nhà. Khi sử dụng, bạn nên đảm bảo rằng cửa hút không khí không bị chặn bởi tường hoặc vật cản khác.
Ô nhiễm không khí là nguyên nhân gây ra hàng loạt những căn bệnh nguy hiểm cho con người. Điều đáng buồn chính là chúng ta không thể kiểm soát hoàn toàn những vấn đề ô nhiễm không khí mà chỉ có thể hạn chế chúng. Chính vì thế, bảo vệ bản thân khỏi những vấn đề này là một điều quan trọng để ngăn ngừa các loại bệnh, đặc biệt là bệnh tim mạch.
Nguồn tham khảo:
https://www.cdc.gov/heartdisease/about.htm
https://www.airnow.gov/sites/default/files/2018-03/heartflyer.pdf
Tìm hiểu các thông tin chuyên sâu về không khí tại đây.
