Sự khác biệt giữa sương khói và sương mù là gì?

Vào ngày 30 tháng 10 năm 2014, phi hành gia của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu ESA Alexander Gerst đã đăng tải một vài bức ảnh về một chất màu xám lơ ​​lửng trên Thung lũng Po ở miền bắc nước Ý. Vài ngày sau, Gerst lại đăng một hình ảnh khác về một hợp chất tương tự như vậy. Anh tự hỏi đâu là sương mù và sương khói. Vậy sự khác biệt giữa sương khói và sương mù là gì? 

1. Sương khói là gì?

Sương khói là một loại chất gây ô nhiễm không khí. Từ “sương khói” được tạo ra trong những năm đầu thế kỷ 20 vào những năm 1900 để mô tả sự kết hợp giữa khói và sương mù. Sương khói xuất hiện khi có sự đốt cháy hoặc khi khí thải từ các nguồn nhiệt điện, nhà máy công nghiệp hoặc phương tiện giao thông kết hợp với điều kiện thời tiết cần thiết. 

Sương khói dày đặc 

Sương khói được tạo thành từ hạt nhỏ, mờ nhạt màu xám hoặc màu nâu. Nó có xu hướng gây mờ mịt không gian, làm giảm tầm nhìn xa và gây cản trở cho giao thông. Sương khói thường có mùi hương khét và có thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người nếu tiếp xúc trong thời gian dài. Sương khói thường xuất hiện trong các khu vực đô thị, công nghiệp, trong thời kỳ cháy rừng hoặc cháy rừng rậm.

Ngày nay, hầu hết sương khói mà chúng ta nhìn thấy là sương khói quang hóa. Hiện tượng này được tạo ra khi ánh sáng mặt trời phản ứng với các oxit nito và ít nhất một  hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC) trong khí quyển. 

Nguyên nhân hình thành sương khói 

Trong Great Smog (Đám sương khói khổng lồ) năm 1952, ô nhiễm than bao trùm thành phố London, Anh. Sương khói dày đặc khiến thành phố phải đóng cửa các tuyến đường bộ, đường sắt và sân bay. Hậu quả của hiện tượng sương khói ở London dẫn đến 4000 người tử vong vì các bệnh đường hô hấp. 

Theo Tạp chí Hội Địa lý Quốc gia Hoa Kỳ (National Geographic – NAT GEO), vào đầu những năm 1900, thành phố Mexico được biết đến là nơi có không khí trong lành nhất thế giới. Tác giả Carlos Fuentes đã viết một cuốn tiểu thuyết về thành phố vào năm 1959 và gọi nó là Nơi không khí trong lành. Tuy nhiên, ngày nay, thành phố Mexico là một trong những nơi có nồng độ sương khói nhiều nhất trên Trái đất.

2. Sương mù là gì? 

Sương mù là hiện tượng tự nhiên xảy ra khi hơi nước trong không khí ngưng tụ thành những hạt nước nhỏ. Điều này thường xảy ra trong điều kiện thời tiết có độ ẩm cao và nhiệt độ xuống thấp. Khi đó, các hạt nước trong không khí tạo thành sương mù, làm mất đi tầm nhìn và tạo ra một tầng mờ che phủ toàn bộ không gian xung quanh. Khói sương này có chứa các hạt bồ hóng từ khói, sulfur dioxide và các thành phần khác.

Sương mù xuất hiện vào sáng sớm 

Sương mù có thể có màu trắng hoặc xám nhạt và thường xuất hiện trong sáng sớm hoặc tối muộn. Sương mù có thể được xem là một dạng mây bay thấp, thường có hình dáng của địa tầng và chịu tác động bởi các vùng nước, điều kiện địa hình và gió trong khu vực xung quanh. 

Sương mù cấu tạo bằng nhiều cách khác nhau phụ thuộc vào phương thức giảm nhiệt để gây ra sự ngưng tụ. Sương mù thường được phân loại thành 7 dạng khác nhau bao gồm: sương mù bức xạ, gió, hơi, ngưng đọng, núi, thung lũng và băng. 

• Sương mù bức xạ: được tạo thành khi mặt đất giảm nhiệt lúc hoàng hôn bởi bức xạ nhiệt (hồng ngoại) tỏa ra trong điều kiện yên tĩnh với bầu trời quang đãng. 
• Sương mù gió: xảy ra khi không khí ẩm chuyển động qua bề mặt lạnh do gió và bị làm lạnh, phổ biến trên biển khi không khí vùng nhiệt đới gặp gỡ với nước lạnh hơn của các vĩ độ cao hơn.
• Sương mù hơi: được tạo ra do luồng không khí lạnh đi trên nước ấm hơn.
• Sương mù ngưng đọng: tạo thành do các giọt nước bị ngưng đọng rơi xuống lớp không khí khô hơn ở dưới các đám mây, các giọt nước bay hơi thành hơi nước.
• Sương mù núi: tạo thành khi gió thổi không khí trên các chỗ dốc, làm lạnh đoạn nhiệt khi không khí được nâng lên và làm cho hơi ẩm trong không khí phải ngưng tụ.
• Sương mù thung lũng: tạo thành trong các thung lũng núi, thông thường trong mùa đông. Nó là kết quả của sự đảo lộn nhiệt độ sinh ra bởi không khí lạnh nặng hơn đi vào trong các thung lũng, với không khí ấm hơn đi qua các ngọn núi ở phía trên. 
• Sương mù băng: được tạo ra khi các giọt nước bị đóng băng thành các tinh thể nước đá nhỏ trong không khí.

Mọi loại hình sương mù đều được tạo ra khi độ ẩm tương đối đạt tới 100% và nhiệt độ không khí có xu hướng giảm xuống dưới điểm sương, ép không khí xuống thấp hơn bằng cách làm cho hơi nước ngưng tụ.

3. Sự khác biệt giữa sương mù và sương khói 

Sự khác biệt giữa sương mù và sương khói nằm ở nguồn gốc và cơ chế hình thành của chúng, cũng như các đặc điểm về màu sắc, mùi hương và tác động đến môi trường xung quanh. Dưới đây là sự khác biệt giữa hai hiện tượng này.

Sương mù và sương khói là hai hiện tượng môi trường khác nhau với điều kiện hình thành và đặc điểm riêng biệt. Sương mù thường xuất hiện trong điều kiện độ ẩm cao và nhiệt độ thấp, trong khi sương khói hình thành do cháy đốt và sự kết hợp của khí thải và chất ô nhiễm. Cả hai hiện tượng đều có thể ảnh hưởng đến tầm nhìn và môi trường, nhưng sương khói còn gây ô nhiễm không khí và có thể có tác động tiêu cực đến sức khỏe con người.

Tìm hiểu và cập nhật những thông tin mới nhất về không khí tại đây.

THAM KHẢO 

[1] “Smog | National Geographic Society.” Education.nationalgeographic.org, 22 Nov. 2022, education.nationalgeographic.org/resource/smog/. 

[2] “Fog | National Geographic Society.” Education.nationalgeographic.org, education.nationalgeographic.org/resource/fog/.

[3] “Smog or Fog? Actually, a Bit of Both.” Earthobservatory.nasa.gov, 11 Nov. 2014, earthobservatory.nasa.gov/images/84701/smog-or-fog-actually-a-bit-of-both#:~:text=Fog%20is%20type%20of%20low.