Ô nhiễm không khí là mối đe dọa môi trường lớn nhất đối với sức khỏe cộng đồng trên toàn cầu và gây ra khoảng 7 triệu ca tử vong sớm mỗi năm. Ô nhiễm không khí tác động trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần của con người. Vậy liệu ô nhiễm không khí có thể khiến bạn tăng cân?
1. Thực trạng của ô nhiễm không khí
Ô nhiễm không khí là sự thay đổi lớn trong thành phần của không khí, chủ yếu do khói, bụi, hơi hoặc các khí lạ được đưa vào không khí. Ô nhiễm không khí trong nhà và chất lượng không khí đô thị kém được liệt kê là hai trong số các vấn đề ô nhiễm độc hại tồi tệ nhất trên thế giới theo báo cáo của Viện Công nghiệp Blacksmith Institute vào năm 2008.
Một chất gây ô nhiễm không khí là một chất trong không khí có thể gây hại cho con người và hệ sinh thái. Chất này có thể là các hạt rắn, giọt chất lỏng hoặc khí. Chất gây ô nhiễm có thể có nguồn gốc tự nhiên hoặc do con người tạo ra. Chất gây ô nhiễm được phân loại sơ cấp và thứ cấp.
Các chất gây ô nhiễm sơ cấp thường được phát thải từ quá trình chẳng hạn như tro từ phun trào núi lửa, từ các hoạt động sản xuất. Các chất gây ô nhiễm thứ cấp gồm hàm lượng được tạo ra từ các chất ô nhiễm chính và các hợp chất trong khói quang hóa, ozon tầng mặt (O3) được hình thành từ NOx và VOCs hoặc peroxyacetyl nitrate (C2H3NO5) hình thành tương tự từ NOx và VOCs.
Ô nhiễm không khí
Các chất gây ô nhiễm không khí có thể di chuyển xuyên biên giới và ảnh hưởng đến chất lượng không khí cũng như hệ sinh thái của các quốc gia lân cận, không chỉ nơi chúng bắt nguồn. Ô nhiễm không khí không chỉ gây nguy hiểm cho sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến chất lượng sống của mỗi người.
Báo cáo Hành động về Chất lượng Không khí của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc UNEP đưa ra đánh giá về các hành động chính sách đang được các chính phủ trên thế giới thực hiện nhằm cải thiện chất lượng không khí. Báo cáo đưa ra đánh giá về các hành động trong các lĩnh vực chính góp phần gây ô nhiễm không khí bao gồm khí thải công nghiệp (khuyến khích sản xuất sạch hơn), giao thông vận tải (tiêu chuẩn chất lượng nhiên liệu và khí thải phương tiện), quản lý chất thải rắn (quy định đốt rác lộ thiên), không khí trong nhà.
Các biện pháp ngành này được hỗ trợ bằng cách tạo điều kiện cho các khung chính sách (bao gồm tiêu chuẩn chất lượng không khí) và năng lực quản lý chất lượng không khí. Do đó, báo cáo phân tích các chiến lược quản lý chất lượng không khí và giám sát chất lượng không khí.
2. Ô nhiễm không khí có thể khiến bạn tăng cân?
Ô nhiễm không khí có thể gây ra sự mất kiểm soát cân nặng, tăng cân ở người. Các hạt mịn hay PM2.5 và các hạt siêu mịn, các hạt có đường kính nhỏ hơn 0.1 micron, được cho là những chất gây ô nhiễm chịu trách nhiệm lớn nhất trong việc phá vỡ chức năng trao đổi chất.
Khi mọi người hít vào, các chất ô nhiễm dạng hạt sẽ kích thích các phế nang trong phổi vốn thường cho phép oxy đi vào dòng máu. Do đó, màng phổi sẽ giải phóng các hormone làm cho insulin kém hiệu quả hơn, chuyển máu khỏi các mô cơ nhạy cảm với insulin và ngăn cơ thể điều chỉnh lượng đường trong máu một cách hợp lý.
Ngoài ra, ô nhiễm không khí do bụi mịn có thể khiến cytokine (các protein hay glycoprotein không phải kháng thể được sản xuất và phóng thích bởi các tế bào bạch cầu viêm và một số tế bào khác không phải bạch cầu, hoạt động trong vai trò là các chất trung gian điều hòa giữa các tế bào trong cơ thể) tràn vào máu với lượng phân tử gây viêm cao hơn, kích hoạt các tế bào miễn dịch xâm chiếm các mô khỏe mạnh.
Theo một nghiên cứu năm 2014 về “Ô nhiễm không khí liên quan đến giao thông và hình thành béo phì ở trẻ em” được đăng trên Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ NIH, phản ứng này không chỉ cản trở khả năng phản ứng với insulin của mô mà tình trạng viêm dẫn đến còn có thể làm gián đoạn các hormone và quá trình xử lý não chi phối sự thèm ăn. Điều này có thể dẫn đến cảm giác đói ngay cả khi cơ thể đã no, kích thích sự thèm ăn.
Ô nhiễm không khí gây béo phì
Các nhà nghiên cứu của Berkeley cũng phát hiện ra rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí có thể dẫn đến tăng 13.6% chỉ số khối cơ thể (BMI), thước đo phổ biến nhất để đánh giá cân nặng khỏe mạnh.
Hơn nữa, một nghiên cứu năm 2010 được công bố trên tạp chí Arteriosclerosis, Thrombosis và Vascular Biology về “Ảnh hưởng của việc tiếp xúc sớm với ô nhiễm không khí dạng hạt đối với bệnh béo phì ở chuột” bằng cách thí nghiệm một số con chuột được cung cấp không khí sạch, được lọc để thở trong khi những con khác hít loại không khí bẩn gần đường cao tốc tắc nghẽn. Các nhà nghiên cứu định kỳ cân chuột và thực hiện các xét nghiệm để phân tích chức năng trao đổi chất của chúng.
Chỉ trong 10 tuần, những con chuột tiếp xúc với không khí ô nhiễm có lượng mỡ trong cơ thể lớn hơn, cả ở vùng bụng và xung quanh các cơ quan nội tạng, đồng thời các tế bào mỡ lớn hơn khoảng 20% ở những con chuột tiếp xúc với không khí ô nhiễm. Những con chuột béo hơn dường như cũng trở nên ít nhạy cảm hơn với insulin – một trong những triệu chứng đầu tiên trong quá trình phát triển bệnh tiểu đường loại 2.
Ô nhiễm không khí không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe hô hấp và tim mạch mà còn có khả năng ảnh hưởng đến cân nặng. Môi trường không khí ô nhiễm có thể gây ra sự tăng cân thông qua việc thúc đẩy cơ thể sản xuất các hormone gây thèm ăn và làm giảm khả năng đốt cháy calo. Điều này nhấn mạnh rằng việc giảm thiểu ô nhiễm không khí không chỉ tốt cho sức khỏe toàn diện mà cũng có lợi cho việc duy trì cân nặng và quá trình tránh lão hóa.
Tìm hiểu và cập nhật những thông tin mới nhất về không khí tại đây.
THAM KHẢO
[1] “IQAir | First in Air Quality.” Www.iqair.com, www.iqair.com/newsroom/air-pollution-may-lead-to-weight-gain.
[2] Jerrett, Michael, et al. “Traffic-Related Air Pollution and Obesity Formation in Children: A Longitudinal, Multilevel Analysis.” Environmental Health, vol. 13, no. 1, 9 June 2014, https://doi.org/10.1186/1476-069x-13-49.
[3] Xu, Xiaohua, et al. “Effect of Early Particulate Air Pollution Exposure on Obesity in Mice.” Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology, vol. 30, no. 12, Dec. 2010, pp. 2518–2527, https://doi.org/10.1161/atvbaha.110.215350.