Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, ô nhiễm không khí đe dọa gần 7 triệu ca tử vong sớm mỗi năm và khiến hơn 90% dân số toàn cầu phải hít thở nguồn không khí ô nhiễm. Tuy nhiên, ô nhiễm không khí không chỉ tác động đến sức khỏe con người mà còn trở thành gánh nặng kinh tế toàn cầu. Vậy ô nhiễm không khí và GDP toàn cầu có mối quan hệ như thế nào?
1. GDP là gì?
GDP (Gross Domestic Product – Tổng sản phẩm quốc nội/trong nước) là giá trị sản phẩm vật chất và dịch vụ cuối cùng được tạo ra của nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định. GDP được coi như một thước đo tổng thể về sản xuất trong nước, đánh giá tình hình kinh tế toàn khu vực.
GDP thường được tính trên cơ sở hàng năm, đôi khi nó cũng được tính trên cơ sở hàng quý. GDP cung cấp thông tin tổng quan về kinh tế của một quốc gia, được sử dụng để ước tính quy mô và tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế.
GDP ước tính sự phát triển kinh tế mỗi khu vực
GDP có thể được tính theo ba cách, sử dụng chi tiêu, sản xuất hoặc thu nhập và nó có thể được điều chỉnh theo lạm phát và dân số để cung cấp thông tin chuyên sâu hơn. Ngoài những tác động của con người, môi trường cũng liên quan đến sự biến động GDP của quốc gia hay khu vực lãnh thổ.
2. Thực trạng ô nhiễm không khí
Ô nhiễm không khí dẫn đến sự thay đổi các thành phần tự nhiên, an toàn với sức khỏe con người và môi trường bằng những hóa chất độc hại, bụi mịn và các loại khí độc hại nghiêm trọng.
Ô nhiễm không khí xảy ra ở hầu hết mọi khu vực bao gồm ô nhiễm trong nhà và ô nhiễm ngoài trời. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ EPA, ô nhiễm trong nhà nguy hiểm gấp 2 – 5 lần so với ngoài trời và gây ra hơn 4 triệu ca tử vong sớm mỗi năm.
Nguyên nhân ô nhiễm không khí ngày càng đáng báo động
Ô nhiễm không khí xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như nguyên nhân tự nhiên (núi lửa phun trào, cháy rừng, lốc xoáy,..) hoặc nguyên nhân nhân tạo như hoạt động sản xuất công nghiệp, công trình xây dựng, giao thông vận tải và sinh hoạt con người.
Theo đài Fox News, 80% các thành phố trên thế giới không đáp ứng được tiêu chuẩn của WHO về chất lượng không khí, trong đó chủ yếu tập trung ở các nước đang phát triển và nghèo. Nghiên cứu Gánh nặng Bệnh tật Toàn cầu thống kê ô nhiễm không khí từ các hạt vật chất mịn đã gây ra 6,4 triệu ca tử vong sớm và 93 tỷ ngày sống chung với bệnh tật vào năm 2019.
Bụi mịn do ô nhiễm không khí
Ô nhiễm không khí đã trở thành vấn đề toàn cầu đáng báo động tác động trực tiếp đến sức khỏe con người, kinh tế khu vực và môi trường bao gồm biến đổi khí hậu, mưa axit, cháy rừng, giảm năng suất cây trồng công nghiệp.
3. Mối quan hệ giữa ô nhiễm không khí và GDP toàn cầu
3.1. Ô nhiễm không khí gia tăng chi phí khám chữa sức khỏe làm giảm GDP toàn cầu
Ô nhiễm không khí làm gia tăng chi phí khám sức khỏe ở người khiến GDP khu vực giảm mạnh. Theo dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới về “Chi phí sức khỏe toàn cầu do ô nhiễm không khí PM2.5”, chi phí y tế toàn cầu cho tỷ lệ tử vong và bệnh tật do tiếp xúc với ô nhiễm không khí PM2.5 vào năm 2019 là 8,1 nghìn tỷ USD, tương đương 6,1% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu. Chi phí dao động từ mức tương đương 1,7% GDP ở Bắc Mỹ, đến 9,3% ở Đông Á và Thái Bình Dương, và 10,3% ở Nam Á.
Ô nhiễm không khí gia tăng chi phí khám chữa bệnh toàn cầu
Ở EU, ô nhiễm không khí có liên quan đến chi phí 1,6 tỷ USD cho 600.000 ca tử vong sớm và 1,6 USD thiệt hại kinh tế trong năm 2010, chiếm 10% GDP của khu vực. Tại Hoa Kỳ, thiệt hại do ô nhiễm không khí gây ra tương đương với 5% GDP hàng năm của quốc gia, tương đương 790 tỷ USD vào năm 2014. Ở Châu Phi, chi phí tử vong sớm do ô nhiễm không khí trong nhà là 232 tỷ USD vào năm 2013 và chi phí tử vong sớm do ô nhiễm không khí ngoài trời là 215 tỷ USD.
Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), chi phí chăm sóc sức khỏe phát sinh từ ô nhiễm không khí lên tới 21 USD Mỹ vào năm 2015 và dự kiến sẽ tăng lên 176 tỷ USD hàng năm vào năm 2060.
3.2. Ô nhiễm không khí tạo gánh nặng kinh tế làm giảm GDP toàn cầu
Ô nhiễm không khí tạo gánh nặng kinh tế toàn cầu làm giảm GDP mỗi khu vực. Người dân ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi tỷ lệ tử vong và bệnh tật do ô nhiễm không khí. Điều này khiến kinh tế các khu vực này ngày càng giảm sút nghiêm trọng.
Ô nhiễm không khí khiến thế giới tiêu tốn 9.259,26 USD mỗi giây. Tổ chức Hòa bình Xanh Đông Nam Á và Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA) đã công bố một báo cáo về chi phí kinh tế và sức khỏe do ô nhiễm không khí do đốt nhiên liệu hóa thạch. Báo cáo cho thấy tổng chi phí ô nhiễm không khí lên tới 2,9 nghìn tỷ USD vào năm 2018, chiếm 3,3% GDP toàn cầu.
Ô nhiễm không khí gia tăng tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu
Ô nhiễm không khí làm gia tăng tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu, ảnh hưởng đến tình hình kinh tế mỗi khu vực và làm giảm chỉ số GDP mỗi quốc gia. Ô nhiễm không khí làm giảm khả năng lao động do ảnh hưởng trực tiếp đến các vấn đề sức khỏe gây mất tập trung và năng suất làm việc kém. Vào năm 2018, ô nhiễm PM2.5 từ nhiên liệu hóa thạch là nguyên nhân gây ra 1,8 tỷ ngày nghỉ việc (CREA).
3.3. Chi phí phúc lợi xã hội do ô nhiễm không khí làm giảm GDP toàn cầu
Ô nhiễm không khí gia tăng chi phí phúc lợi và làm giảm GDP toàn cầu. Ô nhiễm không khí phải chi trả những khoản phúc lợi về con người, môi trường, cung cấp những giải pháp cho không khí và đề ra những phương án hợp lý để cải thiện chất lượng không khí mỗi ngày.
Ngân hàng Thế giới và Viện Đo lường và Sức khỏe đã tiến hành một nghiên cứu chung về tổn thất phúc lợi do tiếp xúc với ô nhiễm không khí. Giá trị đo lường tùy thuộc vào mức độ sẵn sàng chi trả của các cá nhân để giảm khả năng tử vong và dựa trên toàn bộ chi phí kinh tế do tử vong sớm bao gồm tổn thất từ tiền lương cá nhân và chi phí dịch vụ tiêu dùng.
Chi phí phúc lợi xã hội do ô nhiễm thế giới tăng
Năm 2013, tổn thất phúc lợi toàn cầu do phơi nhiễm PM 2.5 và O3 lên tới 5,11 nghìn tỷ USD, trong đó Đông Á và Thái Bình Dương chiếm 2.306 tỷ USD, Châu Âu và Trung Á chiếm 1.245 tỷ USD, Mỹ Latinh và Caribbean chiếm 194 tỷ, Trung Đông và Bắc Phi 154 tỷ USD, Bắc Mỹ 495 tỷ USD, Nam Á 604 tỷ USD và Châu Phi cận Sahara 114 tỷ USD.
Ô nhiễm không khí gây ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế toàn cầu và giảm tỷ trọng GDP đáng kể. Kinh tế giảm sút khiến chất lượng đời sống bị ảnh hưởng và liên quan đến nhiều vấn đề khác bao gồm bảo vệ sức khỏe con người và duy trì môi trường sinh thái tự nhiên.
Tìm hiểu và cập nhật những thông tin mới nhất về không khí tại đây.
THAM KHẢO
[1] Bank, World. The Global Health Cost of PM2.5 Air Pollution. Openknowledge.worldbank.org, Washington, DC: World Bank, 31 Jan. 2022, openknowledge.worldbank.org/entities/publication/c96ee144-4a4b-5164-ad79-74c051179eee.
[2] “Infographic: The Economic Burden of Air Pollution.” Statista Infographics, www.statista.com/chart/20804/costs-of-air-pollution-from-fossil-fuels/.
[3] Heinecke, Robert. “The Direct Economic Impact of Improving Air Quality.” Breeze Technologies, 4 Aug. 2020, www.breeze-technologies.de/blog/direct-economic-impact-of-improving-air-quality/.
[4] “Climate Explainer: Climate Change and Air Pollution.” World Bank, 1 Sept. 2022, www.worldbank.org/en/news/feature/2022/09/01/what-you-need-to-know-about-climate-change-and-air-pollution.
[5] “The Cost of Air Pollution : Strengthening the Economic Case for Action.” World Bank, documents.worldbank.org/en/publication/documents-reports/documentdetail/781521473177013155/the-cost-of-air-pollution-strengthening-the-economic-case-for-action.
[6] Fernando, Jason. “Gross Domestic Product – GDP.” Investopedia, 30 Mar. 2023, www.investopedia.com/terms/g/gdp.asp.
